Cultuurhistorische waarde

Veel gemeenten verlangen een bouwhistorisch onderzoek met cultuurhistorische waardestelling indien een eigenaar van een monument een omgevingsvergunning aanvraagt. Hierdoor kunnen medewerkers van de gemeente en adviescommissies als een monumentencommissie beter inschatten wat de consequenties zijn voor het monument bij de gewenste bouwkundige veranderingen of restauraties. Voor opdrachtgevers kan het onderzoek voorkomen dat er onnodige discussies worden gevoerd of investeringen worden gedaan in niet-monumentale onderdelen.

Een bouwhistorische of cultuurhistorische waardestelling is het resultaat van een bouwhistorische opname of verkenning. Helaas bestaan hiervoor geen rekenprogramma’s of wiskundige formules en dient de bouwhistoricus verschillende afwegingen te maken. Om te voorkomen dat er willekeur ontstaat in de waardering zijn in 2009 de Richtlijnen Bouwhistorisch Onderzoek opgesteld door, onder andere, de Rijksdienst Cultureel Erfgoed, de Stichting Bouwhistorie Nederland en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Hierin is opgenomen dat de criteria gaafheid en zeldzaamheid als een rode draad door de cultuurhistorische waardestelling dienen te lopen.

De waardering wordt verdeeld in drie categorieën die met de kleuren blauw (hoog monumentaal); groen (positief monumentaal) en geel (indifferent monumentaal) worden aangegeven op tekening. De bouwhistoricus dient zijn aannames tijdens het onderzoek en de waarderingen die eruit voortvloeien steeds te onderbouwen waardoor deze controleerbaar worden. Het onderzoek en de waardering met de ingekleurde waardestellingstekeningen worden opgenomen in het bouwhistorisch rapport.

Het is een veel voorkomend misverstand is dat een cultuurhistorische waardestelling bepalend dient te zijn bij bouwkundige ingrepen aan monumenten. Ons erfgoed verdwijnt langzamerhand om de simpele reden dat alles vergankelijk is. Een bouwhistorisch onderzoek met cultuurhistorische waardering dient te voorkomen dat cultureel erfgoed of historische informatie onbedoeld verdwijnt.

Naast de cultuurhistorische waarden spelen tijdens het beslissingsproces bij de restauratie of het verbouwen van monumenten verschillende factoren een rol. Te denken valt aan financiële kwesties, de bouwkundige staat, gebruikersbelangen en verschillende opvattingen over restauratie of ontwerp. Daarom is het van belang dat de bouwhistoricus onafhankelijk is zodat de cultuurhistorische waardering zo zuiver mogelijk blijft. Dit zal het beslissingsproces uiteindelijk ten goede komen.

Wilt u een overzicht zien welke onderzoeken en waardestellingen wij als bureau hebben uitgevoerd kijk dan bij onze project overzicht.